Motivasyon bireylerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları sürecidir.(1) Bu tanımdan yola çıkarsak hedeflerimize ulaşabilmek için kendimize doğru motivasyon kaynaklarını keşfetmemiz önemlidir. Karnımız acıktığında nasıl ki aynı anda hem tatlı hem tuzlu hem de ekşiyi yediğimizde karnımız doymak yerine karışmış ve mide bulantısı, mide ağrısı gibi rahatsızlıklar ortaya çıkarsa motivasyonda hedefine ulaşırken bireyin beslendiği bir kaynaktır. Bu kaynağın seçiminde tıpkı yeme düzenimizde olduğu gibi seçici ve tutarlı olmak doğru beslenmemizi sağlayacaktır. Yani motivasyon kaynaklarını seçerken her şeye saldırmak motivasyonumuzu arttırmak yerine tükenmişlik hissi yaratır ve motivasyonumuzu düşürür. Bunun yerine seçici ve tutarlı bir tutumla keşfe çıkmamız önemlidir.
Hafta sonu yemeği çok kaçırdım. Muhakkak pazartesi diyete başlıyorum. Bu cümleyi çevrenizde sık sık duymanız mümkündür? Sizce pazartesi diyete başlaya bilen kaç kişi vardır?
Hepimiz az çok motivasyonumuzu arttırmak için yapmamız gerekenleri biliyoruzdur. Kendimizce oluşturduğumuz yöntemler, yollar vardır. Fakat asıl sıkıntı bunları bilmemekten değil uygulayamamaktan gelir. Motive olmak içinse sadece bilmenin yeterli olmadığnı az çok kendi hayatlarımızda deneyimlemişizdir. Burada amacımız bildiklerimizden yola çıkıp nasıl uygulamaya geçeceğimizi konuşmak.
1-) Motivasyon yöntemleri
Motivasyonu etkileyen içsel ve dışsal etkenler vardır. İçsel etkenler: Bireysel hedefler ve niyetler, biyolojik ve psikolojik ihtiyaçlar, kendine güven, risk alma, kaygı ile baş etme, merak gibi kişisel faktörlerdir. Dışsal etkenler: Toplumun ve ailenin beklentileri, ödül ve ceza sistemleri, uygulanan öğretim modelleri, arkadaş ortamının eğilimleri gibi çevresel faktörlerdir.(2)
2-) Motive olmak için yapılanlar ve istikrarı sağlayamamak
İhtiyaçlar fızyolojik yada psikolojik dengenin bozulması sonucunda ortaya çıkan eksikliklerdir. Bu eksiklikler ortaya çıkana kadar kişi motive olmaz.(Luthans,1995,s.141) Güdü ise kişilerin belirli davranışlarının nedenlerini açıklayan ve davranışla sonuçlanan dürtü yada itici güçtür.(Can, 1991, s.149)
İhtiyaçlar, beklentiler, hedefler, amaçlar ve istekler kişiden kişiye değişmekle birlikte bunların önem dereceleri ile orantılı olarak motivasyonda kişiden kişiye değişim göstermektedir. Dikkat cümlesinde bahsettiğimiz diyete başlayamamanın asıl nedenlerinden biri de kişinin kendini tanımıyor oluşudur. Birey kendini iyi tanıdığı zaman ihtiyaçlarını, beklentilerini bilir ve ona uygun doğru motivasyon kaynağını keşfeder. Bireylerdeki istikrarsızlığın en büyük nedeni kendilerini tanımamalarından kaynaklanır. Aynı zamanda kişi önce kendisi hakkında olumlu duygular geliştirmelidir. Şayet motivasyon kaynağını sadece çevresel yapılardan alıyorsa buda istikrarsızlığa, motivasyonda düşmelere neden olacaktır. O zaman ilk önce ruhumuzu yani içsel motivasyonumuzu kendi düşünce yapımızla sağlamamız gerekmektedir. Bir sonraki aşama dış motivasyon kaynaklarını devreye sokmak olacaktır.
Son yıllarda çevremizde üniversite mezunu öğrencilerin çok cüzi maaşlarla çalıştıklarını sık sık görüyoruz veya duyuyoruz. İş yerinde bu gençler bilgilerini, emeklerini, zamanlarını harcamaktadırlar. Bunun karşılığında aldıkları düşük maaşlar o işe olan motivasyonunu düşürmekte bu sefer daha yüksek bir maaş elde edebilmek için kendi alanı olmayan ama daha yüksek maaş(motivasyon kaynağı) veren bir şirketi tercih edebilmektedirler. Çünkü buradaki motivasyon kaynağı iş-emek-başarı-maaş arasında değişim göstermektedir.
Derse giren bir öğretmen bütün öğrencilerinden pür dikkat derse konsantre olmasını istiyor. Bu beklentisinin karşılığında ders anlatma yöntemi olarak sadece projeksiyondan sunum yapmayı kullanıyor. Öğrencilerin bir süre sonra dikkatleri dağılıyor. Burada öğretmen şayet öğrencinin dikkatini çekebilecek motivasyonu arttıracak bir video, görsel materyal, oyun veya öğrenciyi aktif tutabilecek aktivitelerde bulunursa öğrenci sadece o derslik değil bir sonraki derse de motive olmuş bir şekilde katılım gösterecektir.
Bir şeyi keyif alarak yapabilmek içsel motivasyonumuza bağlı olup dışsal motivasyon kaynakları ile beslenmektedir. İçimizden gelen güç ve dıştan keşfettiğimiz motivasyon kaynaklarımız bizi o işi en iyi şekilde yapmaya yöneltecektir. Bu durumda motivasyonunuzun olmadığı durumlarda ilk önce kendinize yönelin daha sonra çevresel faktörleri değerlendirin ve sizi motive edecek olan gücü bulun.
PSK.SANDY KASAR
1. http://www.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/alisinansemerci.pdf
2. http://www.bilgi.edu.tr/site_media/uploads/files/2011/08/17/brosur-motivasyon.pdf
