Afaziye ne sebep olur?

Beynin dil ve konuşmadan sorumlu bölgelerinin tümüne ya da bir kısmına gelen fiziksel hasar veya felç afaziye sebep olabilir. Yapılan araştırmalara göre felç geçiren ve atlatan insanların %25-40’ına sonradan afazi tanısı konmaktadır.

Beyin hasarının yanısıra beyin tümörü, beyin enfeksiyonu ya da Alzheimer gibi nörolojik hastalıklar da afaziye sebep olabilmektedir. Bazı durumlarda ise afazi, epilepsi ya da benzeri sinirsel hastalıkların belirtisi olabilir.

Afazinin Çeşitleri Nelerdir?

Afazi türlerinin semptomları hafif ve şiddetli arasında değişiklik göstermektedir. Yaygın görülen türleri şunlardır:

Ekspresif/ İfade edici Afazi (tutuk): Bu tür afazinin görüldüğü kişiler ne demek istediğini bilir ancak fikirlerini söylemede ve başkalarıyla iletişim kurmada zorluk yaşar. Tutukluk, hem yazılı hem de sözlü iletişimde kendini gösterir.

Represif/ Algılayıcı Afazi (akıcı): Bu tür afazinin görüldüğü kişiler sesleri duyabilmesine ya da yazılanları okuyabilmesine rağmen anlamlandırmada zorluk yaşar. Çoğunlukla nasıl ve nerede kullanıldığına bakmaksızın kelimeleri sadece gerçek anlamlarıyla algılarlar. Kendi konuşmalarını da anlayamadıkları için konuşmaları sık sık bölünebilir.

Anomik Afazi (akıcı): Bu hastalar akıcı ve anlaşılır konuşurlar fakat isimlendirmede zorluk yaşarlar. Algılamada sorun yaşamamalarına rağmen cisimleri isimlendiremez ya da kullanmak istedikleri kelimeyi hatırlayamazlar. Bu yüzden konuşma ve yazmada güçlük çekerler.

Global Afazi: Afazinin en şiddetli türüdür. Genellikle kişi felç geçirdikten hemen sonra görülür. Bu tür afazinin görüldüğü kişiler konuşma ve anlama güçlüğü çekmelerinin yanısıra okuma ve yazma becerilerini de yitirirler.

Primer Progresif Afazi: Nadir görülen bir afazi türü olan primer progresif afazide kişiler konuşma, okuma, yazma ve anlama becerilerini yavaş yavaş kaybederler. Hastalar el işaretleri ya da mimik gibi alternatif iletişim yollarını kullanabilirler. Tam olarak sebebi bilinmeyen bu afazi türünü tamamen iyileştirebilen bir tedavi yöntemi bulunamamıştır. Ancak ilaç ve konuşma terapisiyle birlikte hastalığın belirtileri hafifletilebilir.

Afazi, hafif ya da şiddetli olabilir. Hafif afazi görülen kişiler konuşup sohbet edebilir ancak kelimeleri bulmada ya da karmaşık konuşmaları anlamada güçlük çekebilirler. Şiddetli afazi ise kişinin iletişim kabiliyetini büyük ölçüde etkiler. Hastalar çok az konuşabilseler de bir sohbete katılamaz ya da konuşulanı anlayamaz.

Afazinin belirtileri nelerdir?

Başlıca belirtileri:

• Konuşma güçlüğü
• Uygun terim ve kelimeleri bulmada güçlük çekme
• Konuşmada garip ve uygun olmayan kelimeler kullanma
• Bazı hastalarda söylenileni algılamada güçlük de görülür. Belirtiler kişi yorgun olduğunda ya da kalabalık ve gürültülü bir ortamda bulunduğunda etkisini arttırabilir.
• Afazi, düşünme becerilerini etkilemez. Ancak kişiler yazılanı anlamada ve yazmada güçlük yaşayabilirler. Bazı vakalar ise rakamları kullanmada ve basit işlemleri yapmada da sıkıntı çekebilirler.

Afazi nasıl teşhis edilir?

Felç, beyin hasarı ya da tümör sonrasında afazi görülme olasılığı oldukça yüksektir. Teşhis koyabilmek için doktor bu hastaları bir dizi nörolojik testten geçirir. Bu testler kişiye belirli bazı sorular sormayı, belirli komutlar vermeyi ve kişinin bazı cisimleri isimlendirmesini istemeyi kapsar. Testlerin sonuçlarına göre doktor hastanın afazi olup olmadığını ve eğer varsa afazinin şiddetini belirler.

Afazi nasıl tedavi edilir?

Tedavi belli başlı faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir:

• Hastanın yaşı
• Beyin hasarının sebebi
• Afazi türü
• Beyin lezyonunun konumu ve büyüklüğü

Afazili bireylerde dil ve konuşma terapisi uygulamaları belirtilerin hafiflemesine yardımcı olabilir. Konuşma terapistleri hastalarla düzenli bir şekilde buluşarak konuşma ve iletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olurlar. Şiddetli afazinin görüldüğü kişilere ise konuşma dışında diğer iletişim tekniklerini öğreterek yaşam kalitelerinin artmasına yardımcı olurlar.