Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Çağdaş Karsan yetişkinlerde kekemelik tedavisini anlatıyor.
“Yetişkinlerde kekemeliğin genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkan ve müdahale edilmediği için yetişkinlik döneminde de süregelen bir durum” olduğunu belirten Çağdaş Karsan yetişkinlerde kekemelik tedavisinin başarısına dikkat çekiyor. “ Yetişkinler arasında kişinin yaşam kalitesini düşüren kekemeliğin çözümsüz olduğu düşüncesi nedeniyle genellikle herhangi bir tedavi yolu aramamak oldukça yaygındır. Tüm bunların yanı sıra bu alanda yeterliliği olmayan, gerekli lisans eğitimini almamış kişilere tedavi için başvurarak sonuç alınamaması da ümidin yitirilmesine neden oluyor. “
Kekemelik ne kadar uzun süre tedavi edilmezse kontrol altına alınması da o kadar zorlaşır uyarısında bulunan Uzm. Konuşma Terapisti “Bunun nedeni kekemelikten kaynaklı yaşanmışlıkların artması ile kişide anksiyete ve özgüven düşüklüğü gibi ek sorunların ortaya çıkmasıdır. Özellikle anksiyete yetişkinlerde takılmalarda ciddi artışlara neden olmaktadır. Bu yüzden yetişkinlerde kekemelik tedavisinde psikolojik yönüyle de ilgilenerek davranışçı hedefler belirlemek gerekiyor. Biriken olumsuz yaşanmışlıklar kişilerde kaçınma davranışına neden olabiliyor. Örneğin sunum yapmaktan kaçınma, telefonda konuşamama, tanımadıklarıyla ya da kalabalık grup içinde konuşamama gibi. Ayrıca yetişkinlerde takılmamak için belirli seslerden ve sözcüklerden kaçınma davranışı sıklıkla görülür. Olumsuz düşünceler, yine takılırım korkusu, konuşmaktan çekinme, belli sözcüklerden ve seslerden kaçınma kişilerde yaşam kalitesinin düşmesine, iş ve sosyal hayatta problemlere neden olmaktadır.”
Uzm. Karsan yetişkinlerde kekemelik tedavisi için reflü örneğini veriyor. “Örneğin kronik reflüsü olan kişiler doğru tedavi yöntemi uygulandığında hastalığın belirtilerinden kurtulabilir ve reflü şikayeti yokmuş gibi yaşantısına rahat bir şekilde devam edebilir. Kekemelik terapisinde de, belli bir yaştan sonra kekemelik kronik hale gelse de kişi takılmalarını kontrol edebileceği fiziksel teknikler öğrenerek takılmaları minimuma indirebilir ve akıcı şekilde konuşmayı öğrenebilir.”
Terapiden edinilen başarının kişinin motivasyonuyla, isteğiyle verilen egzersizleri evde uygulamasıyla ve öğrendiği teknikleri günlük yaşama aktararak genellemesiyle yakından ilişkili olduğunu belirten Çağdaş Karsan “Yetişkinlerin farkındalıkları ve motivasyonları çok daha yüksek olduğundan kekemelik terapisinde başarılı sonuçlar alınmaktadır. Daha önce başka tedaviler denenmiş olsa bile takılmadan, özgürce konuşabilmek için tekrar tekrar denemekte fayda var. Ülkemizde dil ve konuşma terapistliği yeni ve gelişmekte olan bir alandır. Şu anda uzman dil ve konuşma terapistlerinin sayısı oldukça az. Alanda açık olduğu için ne yazık ki bu alanda uzmanlaşmamış ve eğitim almamış kişiler sadece sertifika alarak ya da diploma denklikleri olmamasına rağmen uzmanım diyebiliyor. Uyguladıkları tedaviler başarılı sonuçlar vermediği için kekemelik tedavilerine karşı olan inancı düşürebiliyor. Kekemeliği olan bireyler konuşma terapistleri derneğinin sitesinden gidecekleri uzmanın ismine ulaşabilir ve kekemelik tedavisini başarıyla tamamlayabilirler.”
“Dil ve konuşma terapistleri kekemeliğin tedavisinde kekemeliğin şiddeti ve sıklığı, kişinin motivasyonu, kaçınma davranışları gibi bir dizi faktör doğrultusunda kişiye en uygun terapi tekniğine karar verir ve bazı durumlarda birden fazla tekniği bir arada kullanır. Kekemeliğin tek bir tedavi tekniği yoktur, herkesin kekemeliği birbirinden farklı olduğundan uygulanacak olan tedavinin kişiye özel olarak belirlenmesi gerekir” diyen Uzm. Konuşma Terapisti kekemelik terapisinde en sık kullanılan teknikleri şöyle sıralıyor:
Akıcılığın şekillendirilmesi (fluency shaping) tekniği:
Bu tedavi tekniğinde kekemelik davranışsal bir problem olarak kabul edilir ve konuşmanın fiziksel özelliklerinin yeniden şekillendirilmesine yönelik çeşitli yöntemler uygulanır. Tedavi, kişiye özel bir takım uygulamalar içerir. Terapi programında, konuşma üretiminde kullanılan fiziksel mekanizmalar tam ve sistematik olarak yeniden öğretilir. Nefes koordinasyonu, yumuşak başlangıç ve sözcükler arasındaki geçişlerin yeniden şekillendirilmesiyle konuşma akıcılığı arttırılır. Tedavinin amacı, konuşmayı sadece klinik ortamda akıcı hale getirmek değil, bireyin günlük yaşamda da kekelemeden konuşmasını sağlamaktır. Terapi klinik ortamda gerçekleştirilir ve birey aşama aşama öğrendiklerini günlük yaşamına aktararak, konuşmasındaki takılmaları kontrol altına almayı öğrenir. Akıcılığın şekillendirilmesi tekniğinin tamamlanmasından sonra bir takip programı oluşturarak kişinin konuşması belirli aralıklarla kontrol edilir.
Kekemelik modifikasyonu (stuttering modification) tekniği:
Kekemeliği olan bireyler genellikle konuşma esnasındaki takılmaları önlemek ya da azaltmak için daha zor söyledikleri sesleri ve sözcükleri, daha kolay söyledikleri ses ve sözcüklerle değiştirme eğilimindedir. Kekemelik modifikasyonu tekniğinde, belirli seslerden ve sözcüklerden kaçınmak yerine, bu sözcüklerin gerilmeden daha akıcı bir şekilde söylenilmesine yönelik çalışmalar yapılarak gerginliğinin ortadan kaldırılması ve takılmaların daha kolay kontrol edilmesi sağlanır. Bu teknikle kişi, konuşma organlarındaki gerilimi düşürmeyi, sesler ve sözcükler arasında daha kolay geçiş yapmayı, cümleye daha kontrollü ve sakin bir şekilde başlamayı öğrenir.
