Pek çoğumuzun ailesinde ya da yakınlarında “r” sesini söyleyememe veya peltek konuşma durumu vardır. Belirli sesleri yanlış söyleme ya da birbiri yerine kullanma toplumda sıklıkla görülen bir durumdur. Çocukluk çağında bu durum çok daha fazla görülür. Biz bu tür problemlere ‘sesletim-sesbilgisi bozuklukları’ adını vermekteyiz. Sesletim, konuşmada kullanılan organların ardışık ve birbiriyle uyumlu hareketleriyle dile ait konuşma seslerini doğru telaffuz etme becerisidir. Sesletim bozuklukları, konuşma seslerinin çıkartılış yeri, biçimi, hızı ve zamanlamasındaki hatalara dayanır.

Sesletim bozuklukları neden olur?

Sesletim bozuklukları yapısal kökenli olabildiği gibi, herhangi bir nedene bağlı olmaksızın da görülebilmektedir. Sesletim sorunu yaratabilecek nedenler arasında; yarık dudak-damak ve ağız-yüz anomalileri, ortodontik anomaliler, işitme kaybı, dil bağı, zihin engeli, nörolojik kökenli bozukluklar (serebral palsi ve diğer) yer almaktadır.

Bütün sesler aynı anda mı öğrenilir?

Bütün sesler aynı anda öğrenilmez. Sesler belirli bir sıra çerçevesinde edinilirler. Bazı sesler 3 yaş civarında edinilirken (/p/, /b/, /m/), bazılarının edinimleri okul çağına kadar (/r/, /l/) tam anlamıyla tamamlanmayabilir.

Sesletim bozukluklarını düzeltmek neden önemlidir?

Çünkü sesletim bozuklukları sizin ya da çocuğunuzun; sosyal, psikolojik, akademik ve profesyonel yaşantılarınızda sorunların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Sesletim terapisiyle bu problemlerin üstesinden gelebilirsiniz.

Çocuğuma sesleri doğru üretmesi konusunda nasıl yardımcı olabilirim?

İlk adım çocuğunuza ‘doğru model’ olmaktır. Çocuğunuzun konuşmasını bölmeyin ya da sürekli olarak düzeltmeyin. Çocuğunuzun yaptığı ses hataları hem siz hem de yakın çevreniz tarafından alay konusu olmasın ya da bu hataları sevimli bulunarak pekiştirici şekilde davranmayın. Yapabileceğiniz en doğru davranış doğru model olmaktır. Yanlış sesletilen sözcük doğru şekilde ifade edilmelidir. Çocuğunuz “sayı güneş” dediğinde siz “evet, sarı güneş, büyük sarı güneş bizi ısıtıyor” şeklinde tekrarlayarak doğru geri dönüt verin. Sadece bunları yapmak bile siz ve çocuğunuz açısından fark yaratabilir.

Dil ve Konuşma Terapisti Ne Yapabilir?

Uzman bir dil ve konuşma terapisti hangi seslerin üretilmesinde ve farklı pozisyonlarda kullanılmasında problem olduğunu tespit ederek bu seslere yönelik sesletim terapisi müdahalesinde bulunur. Kişinin yıllardan beri mağduriyetini yaşadığı yanlış ses üretimleri sınırlı bir sürede azalır ve yok olur, böylece kişi konuşması hakkındaki şikayetlerinden kurtulmuş halde yaşantısını daha kaliteli bir iletişimci olarak sürdürür ve başkaları tarafından daha rahat biçimde anlaşılır.