Okul öncesi çocuklarda kekemelik başladığında aileler genellikle kendiliğinden geçmesini bekler. Çocukların konuşma esnasında yumuşak takılmalar sergilemesi, dil gelişiminin ilk evrelerinde sık karşılaşılan bir durumdur. Çocukların bir kısmında bu takılmalar kendiliğinden geçerken, bir kısmında ileriki dönemlerde kronik kekemelik olarak devam etmektedir. Kalıcı kekemeliğin çocuklar üzerinde çok sayıda negatif etkisi vardır.

Bazı risk faktörleri kekemeliğin kalıcı olmasına neden olabilir. Bunlar:

• Ailede kekemelik geçmişi bulunması
• Kekemelik süresi (6 aydan daha uzun sürmesi)
• Kekemeliğe eşlik eden dil ve konuşma problemleri
• Psikolojik sorunlar
• Kekemelik tipi ve tekrarlama sıklığı
• Çocuğun kekelediğini fark etmesi ve takılmaları engellemeye çalışması

Araştırma ve klinik deneyimler, erken müdahalenin çocuklarda kekemelik tedavisinin başarısını artırdığını ortaya koyuyor. Çocuklarda geçici kekemelik ile kalıcı kekemelik ayrımı tam olarak yapılamadığı için mümkün olan en erken sürede tedaviye başlanması kalıcı kekemelik riskinin ortadan kalkmasına yardımcı olur.

Özellikle okul öncesi çocuklardaki kekemelikte, mutlaka bir dil ve konuşma terapistiyle görüşülmesi gerekir. Konuşma terapisti önce, çocuktaki kekemeliğin normal akıcısızlık da denilen ve çocuklarda sık görülen akıcısızlık mı, yoksa uzun dönem süren kalıcı bir akıcısızılık mı olduğunu tespit eder.

Kekemelik terapisinde kullanılan yöntem ya da yöntemler her çocuğa göre farklılık gösterir. Terapi yöntemini belirlemede çocuğun yaşı, aile tutumu ve kekelemesiyle ilgili farkındalığı gibi etkenler önemlidir. Terapist çocukla aktif olarak çalışabileceği gibi ebeveynle çalışarak çocuğun takılmalarını azaltmayı da hedefleyebilir. Sıklıkla kullanılan terapi yöntemlerinden biri akıcısızlığı şekillendirmedir. Bu yöntemde çocuğa özellikle sıklıkla takıldığı sözcük ve cümle başlarına takılmadan doğru şekilde başlaması öğretilir. Örneğin sert bir şekilde “para” dediğinde takılma oranı yüksekken yumuşak şekilde “para” dediğinde bu oran düşmektedir. Ayrıca nefes koordinasyonu ve sözcükler arası geçiş yeniden öğretilerek konuşmadaki takılmalar minimuma indirilir.

Lidcomb yöntemi uygulanan yöntemlerden bir diğeridir. Bu yöntemde ebeveynler, terapi sürecinde aktif olarak rol alır ve terapistin çocukla terapide uyguladıklarını ev ortamında düzenli olarak uygularlar. Bu uygulama esnasında çocuk takılmadan söylediği sözcüklerde ödül alırken, takıldıklarında olumlu ya da olumsuz bir tepki almaz.

Yetişkinlerde kekemelik tedavi edilebilir mi?

Yetişkinler arasında kişinin yaşam kalitesini düşüren kekemeliğin çözümsüz olduğu düşüncesinden ötürü, genellikle herhangi bir tedavi yolu aramamak oldukça yaygındır. Son dönemde yapılan araştırmalarla, kekemeliğin her türünün, her yaşta uygun tedavi yöntemleri ile ortadan kaldırılabildiği ispatlanmış oldu. Kekemeliğin fiziksel yönlerine yönelik bulgular üzerinden üretilen doğru tedavi yöntemleri ile başarılı sonuçlar alınmaya başlanmıştır. Günümüzde dil ve konuşma terapisiyle mevcut tekniklerden kişiye en uygun olanı kullanılarak konuşma alışkanlıkları tümüyle değiştirilebiliyor. Kekemelik tedavisinde sıklıkla kullanılan teknikler akıcılığın şekillendirilmesi ve kekemelik modifikasyonu yöntemleridir.

Kekemelik Modifikasyonu tekniğinde kişiler; kekemeliklerini kontrol etmeyi, konuşma eklemlerini yavaşlatmayı, gerginliklerini düşürmeyi ve sesler arasında geçiş yapmayı öğrenirler. Terapide, zor seslerin, hecelerin ve kelimelerin rahat ve kontrollü bir şekilde üretimi çalışılır. Kekemeliği olan kişiler söylemekte zorlandıkları kelimeleri daha az gerilecekleri ve duraksayacakları başka bir kelimeyle değiştirme eğilimine sahiptirler. Tedavi süresince, kişi bu tarz kaçınma işleminden de vazgeçmeyi öğrenir.

Çeşitli aşamaları olan akıcılığın şekillendirilmesi tekniğiyle ise konuşmanın fiziksel olarak yeniden şekillendirilmesi hedeflenir. Bilgilendirme, adaptasyon sağlama, duygusal dayanıklılığı artırma ve kontrollü konuşma alışkanlığı edinme gibi aşamalardan oluşan bu teknik klinik ortamda yapılan egzersizlere dayalıdır.

Akıcılığın şekillendirilmesi tekniğinde, konuşma becerisinin yeniden şekillendirilmesi için nefes koordinasyonu, sözcükler arası geçiş ve yumuşak başlangıç gibi teknikler kullanılır. Terapide, konuşma üretiminde kullanılan fiziksel mekanizmaların kullanım sistematiği yeniden öğretilir. Sırasıyla temel sesler, doğru heceleme, kelime ve son olarak akıcı tam bir cümle kurma yeteneği geliştirilir.